ขณะที่สงครามรัสเซีย-ยูเครนกำลังดำเนินไปอย่างต่อเนื่อง และยังไม่มีวี่แววว่าจะสิ้นสุดลงในเร็ววัน ประเทศโลกตะวันตกก็ผนึกกำลังกันอย่างเข้มแข็งในการต่อต้านการกระทำของรัสเซีย อีกทั้งประเทศที่เคยเป็นกลางอย่างสวีเดนและฟินแลนด์ยังได้ประกาศสมัครเข้าร่วมนาโต้อย่างเป็นทางการแล้ว ซึ่งถือเป็นข่าวดีของกลุ่มประเทศตะวันตก อย่างไรก็ดี ภาพข่าวดีดังกล่าวกำลังเผชิญกับความท้าทายจากประเทศสมาชิกนาโต้ด้วยกัน นั่นคือประเทศตุรกี
นับตั้งแต่ที่รัสเซียเริ่มปฏิบัติการทางทหารต่อยูเครนเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2565 กลุ่มประเทศตะวันตกนำโดยนาโต้และอียูได้ร่วมกันตอบโต้รัสเซียอย่างแข็งขัน ทั้งในรูปแบบของการให้ความช่วยเหลือด้านอาวุธแก่ยูเครน การคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจต่อรัสเซีย หรือการประณามบทบาทของรัสเซียในเวทีการทูต เป็นต้น สถานการณ์สงครามรัสเซีย-ยูเครนในครั้งนี้ส่งผลให้สวีเดนและฟินแลนด์ตัดสินใจสมัครเข้าร่วมนาโต้พร้อมกัน
อย่างไรก็ตาม ตุรกีประกาศอย่างชัดเจนว่าไม่เห็นด้วยกับการให้สวีเดนและฟินแลนด์เข้าร่วมนาโต้ เนื่องจากมองว่าทั้งสองประเทศให้การสนับสนุนกลุ่ม Kurdistan Workers’ Party (PKK) ซึ่งตุรกีมองว่าเป็นกลุ่มก่อการร้ายและเป็นปัญหาความมั่นคงที่สำคัญของตุรกี และไม่เห็นด้วยกับนโยบายของทั้งสองประเทศที่ระงับการส่งออกอาวุธให้ตุรกีตั้งแต่ปี 2562
ประเด็นปัญหาหลักอยู่ที่กลไกการรับประเทศเข้าเป็นสมาชิกของนาโต้ เพราะหากประเทศใดสมัครเข้าเป็นสมาชิกได้นั้น จะต้องได้รับการยินยอมจากประเทศสมาชิกทั้งหมด ซึ่งปัจจุบันมีทั้งหมด 30 ประเทศ รวมถึงตุรกี
สำหรับกลุ่ม PKK นั้น เป็นกลุ่มเคลื่อนไหวทางการเมืองของชาวเคิร์ด โดยถูกจัดเป็นกลุ่มก่อการร้ายในหลายประเทศ ทั้งตุรกี สหรัฐฯ อียู อังกฤษ แคนาดา รวมถึงออสเตรเลีย ทั้งนี้ สวีเดนให้ที่พักพิงกับผู้อพยพชาวเคิร์ดจำนวนมากในประเทศ ซึ่งคาดว่ามีประมาณ 100,000 คน โดยสวีเดนมองว่ากลุ่มคนเหล่านี้ไม่มีความเกี่ยวข้องกับกลุ่ม PKK อย่างไรก็ตาม ตุรกียืนยันว่ามีชาวเคิร์ดที่เป็นผู้ก่อการร้ายแฝงตัวอยู่ในสวีเดนและฟินแลนด์ และเรียกร้องให้ทั้งสองประเทศส่งกลุ่มคนดังกล่าวกลับมาที่ตุรกี รวมถึงเรียกร้องให้หยุดการสนับสนุนกลุ่ม PKK
ในเรื่องของนโยบายระงับการส่งออกอาวุธให้ตุรกีนั้น เป็นนโยบายของอียูที่ใช้กับตุรกีหลังที่จากตุรกีปฏิบัติการทางทหารรุกคืบเข้าไปในเขตแดนของซีเรียในปี 2562 เพื่อต่อสู้กับกลุ่มติดอาวุธชาวเคิร์ดในซีเรีย ประเด็นการระงับการส่งออกอาวุธนี้เป็นอีกข้อเรียกร้องหนึ่งที่ตุรกีต้องการให้สวีเดนและฟินแลนด์ยกเลิกหากต้องการเข้าร่วมนาโต้ได้อย่างสมบูรณ์
ด้าน Jens Stoltenberg เลขาธิการนาโต้ กล่าวว่าข้อห่วงกังวลของตุรกีมีความชอบธรรมและสมควรได้รับการพิจารณา สำหรับสหรัฐฯ ซึ่งเป็นประเทศที่มีบทบาทนำในนาโต้ มองว่าปัญหาเหล่านี้จะได้รับการแก้ไข โดยสวีเดนและฟินแลนด์จะสามารถเข้าร่วมนาโต้ได้ในที่สุด
ขณะนี้ผู้แทนจากประเทศที่เกี่ยวข้อง ทั้งตุรกี สวีเดน และฟินแลนด์ รวมทั้งเจ้าหน้าที่ของนาโต้ต่างพยายามเจรจาหาทางออกให้กับปัญหาดังกล่าว แม้เลขาธิการนาโต้จะกล่าวว่าการเจรจาเป็นไปอย่างสร้างสรรค์ แต่ปัจจุบันยังคงไม่ชัดเจนว่ามาตรการที่สวีเดนและฟินแลนด์จะทำคืออะไร
ในวันที่ 28-30 มิถุนายน 2565 นี้ จะมีการประชุมผู้นำกลุ่มนาโต้ที่กรุงมาดริด ประเทศสเปน ซึ่งประเด็นสำคัญหนีไม่พ้นประเด็นสถานการณ์สงครามรัสเซีย-ยูเครน ซึ่งประเด็นการสมัครเข้าเป็นสมาชิกของสวีเดนและฟินแลนด์ก็จะถูกหยิบขึ้นมาพูดถึงเช่นกัน
แม้จะยังไม่ชัดเจนว่าทั้งสองประเทศจะสามารถเข้าเป็นสมาชิกนาโต้ได้ในเร็ว ๆ นี้หรือไม่ แต่ประเด็นดังกล่าวชี้ให้เห็นว่าตุรกีเป็นประเทศที่มีบทบาทสำคัญในสถานการณ์สงครามรัสเซีย-ยูเครนในปัจจุบันเป็นอย่างมาก เนื่องจากตุรกีพยายามใช้สถานะของตนเองในนาโต้เป็นอำนาจต่อรองกับประเทศอื่น อีกทั้ง ที่ผ่านมาจะเห็นว่าตุรกีพยายามเข้าไปเป็นตัวกลางให้เกิดการพูดคุยระหว่างยูเครนกับรัสเซีย แม้จะยังไม่เกิดผลลัพธ์เชิงรูปธรรมก็ตาม
จากบริบทเช่นนี้ สวีเดนและฟินแลนด์จะสามารถเข้าร่วมนาโต้ได้หรือไม่ และตุรกีจะเล่นบทบาทอย่างไรต่อไป เป็นประเด็นที่จำเป็นต้องติดตามอย่างใกล้ชิด เพราะความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ล้วนส่งผลกระทบต่อภูมิทัศน์ความมั่นคงของยุโรป ซึ่งล้วนมีนัยต่อไทยในอนาคตต่อไปเช่นกัน
——————————————-
