อีกหนึ่งสถานการณ์ความมั่นคงระหว่างประเทศที่มีความเคลื่อนไหวไม่น้อยไปกว่าการสู้รบในยูเครน คือ สถานการณ์ในคาบสมุทรเกาหลี ซึ่งเป็นอีกจุดขัดแย้งที่สำคัญของการเมืองระหว่างประเทศ เพราะเกี่ยวข้องกับการครอบครองอาวุธนิวเคลียร์และอาวุธที่มีความเร็วเหนือเสียง (hypersonic) บทบาทของประเทศมหาอำนาจ และความมั่นคงมนุษย์ โดยสถานการณ์ในคาบสมุทรเกาหลีในห้วง เมษายน 2565 นี้น่าสนใจไม่น้อย เพราะทั้งเกาหลีเหนือและเกาหลีใต้ต่างมีความเคลื่อนไหวที่อาจเป็นสัญญาณเปลี่ยนแปลงบรรยากาศในภูมิภาค
ที่ผ่านมา เราอาจจะเคยชินกับข่าวสารเรื่องการทดสอบขีปนาวุธหรืออาวุธนิวเคลียร์ของเกาหลีเหนือ จนอาจมองว่าเป็นพฤติกรรมหรือการดำเนินนโยบายรูปแบบเดิม ๆ ที่ไม่น่าตื่นเต้นตกใจ แต่การทดสอบขีปนาวุธของเกาหลีเหนือใน เมษายน 2565 นี้อาจมีความหมายมากกว่าครั้งอื่น ๆ
เพราะนอกจากจะเป็นการทดสอบขีปนาวุธพิสัยไกลที่มีศักยภาพในการทำลายเป้าหมายมากขึ้นแล้ว “จังหวะเวลา” ที่เกาหลีเหนือทดสอบขีปนาวุธก็มีขึ้นในช่วงเวลาเดียวกันกับที่ในเกาหลีใต้มีการเปลี่ยนแปลงรัฐบาลไปเป็นรัฐบาลภายใต้การนำของประธานาธิบดี Yoon Suk-yeol ที่ชนะการเลือกตั้งเมื่อต้น มีนาคม 2565 และมีกำหนดจะเข้าดำรงตำแหน่งที่ Blue House ใน 10 พฤษภาคม 2565 ซึ่งตัวว่าที่ประธานาธิบดี Yoon เป็นอดีตอัยการที่มีแนวคิดอนุรักษ์นิยมสายเหยี่ยว และมีแนวโน้มจะดำเนินนโยบายต่อเกาหลีเหนือแข็งกร้าวขึ้น เช่น การประกาศว่าจะขยายการฝึกทหารร่วมกับสหรัฐฯ และติดตั้งระบบป้องกันขีปนาวุธ (Terminal High Altitude Area Defense-THAAD) เพิ่มเติม รวมไปถึงประเด็นที่ “ไม่เข้าหู” เกาหลีเหนือมากที่สุด อย่างการระบุว่า เกาหลีใต้อาจโจมตีเกาหลีเหนือก่อน (preemtive strike) ด้วยระบบ three-axis หากมีสัญญาณว่าเกาหลีเหนือจะยิงขีปนาวุธโจมตีเกาหลีใต้
ท่าทีของว่าที่ประธานาธิบดี Yoon ต่อเกาหลีเหนือที่แตกต่างไปจากรัฐบาลชุดเดิม และคล้ายคำขู่ทางการทหาร ย่อมทำให้ผู้นำเกาหลีเหนือไม่พอใจและจำเป็นต้องแสดงออกถึงความเข้มแข็งเพื่อตอบโต้กลับไป เช่น การเผยแพร่ถ้อยแถลงตอบโต้ว่าจะทบทวนนโยบายต่อเกาหลีใต้ และพร้อมจะตอบโต้ในระดับทำลายล้าง (annihilate) หากเกาหลีใต้มีนโยบายที่เป็นภัยคุกคามต่อเกาหลีเหนือ รวมทั้งการทุบทำลายสิ่งปลูกสร้างในแหล่งท่องเที่ยว Mount Kumgang ทางชายฝั่งตะวันออกเฉียงใต้ของเกาหลีเหนือ ที่เป็นเสมือนสัญลักษณ์ความร่วมมือระหว่าง 2 เกาหลี… ท่าทีดังกล่าวทำให้นโยบายอื่น ๆ ของว่าที่ประธานาธิบดี Yoon ต่อเกาหลีเหนือที่เป็นมิติด้านการให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรม การคงการเจรจาและการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมถูกกลบกลืนหายไป … และนี่อาจเป็นสัญญาณการเปลี่ยนแปลงท่าทีของเกาหลีเหนือที่หลังจากนี้ การยิงขีปนาวุธต่าง ๆ อาจไม่ใช่แค่การส่งข้อความถึงสหรัฐฯ ให้หยุดดำเนินนโยบายที่เป็นปรปักษ์ต่อเกาหลีเหนือ แต่เป็นการส่งข้อความถึงเกาหลีใต้ให้ระมัดระวังการออกถ้อยแถลงที่อาจนำไปสู่ความขัดแย้งได้
ทั้งหมดนี้เป็นส่วนหนึ่งของบทบาทของตัว “ผู้นำรัฐบาล” ที่ทำให้บรรยากาศความมั่นคงในคาบสมุทรเกาหลีนั้นมีพลวัตร อยู่เสมอ และทำให้ประเทศมหาอำนาจต้องขยับตัวตาม นอกจากนี้ สถานการณ์ในคาบสมุทรเกาหลียังมีปัจจัยและจัวหวะเวลาอื่น ๆ ที่มาเกี่ยวข้อง เช่น การครบรอบ 110 ปีวัน Day of the Sun หรือวันคล้ายวันเกิดของคิม อิล-ซุง อดีตผู้นำสูงสุดของเกาหลีเหนือใน 15 เมษายน 2565 ก็เป็นอีกหนึ่งวันสำคัญที่ทำให้หลายฝ่ายเชื่อว่าเกาหลีเหนือจะทดสอบอาวุธเพื่อเฉลิมฉลอง และแน่นอนว่าเกาหลีใต้ ญี่ปุ่น และสหรัฐฯ ติดตามความเคลื่อนไหวครั้งนี้อย่างใกล้ชิด
และไม่ว่าเกาหลีเหนือจะทำอะไรใน Day of the Sun เชื่อว่าสถานการณ์ในคาบสมุทรเกาหลีหลังจากนี้จะมีพัฒนาการที่เข้มข้นขึ้น เพราะนอกจากตัวผู้นำรัฐบาลจะเป็นสายเหยี่ยวทั้งคู่แล้ว ดูเหมือนว่ามุมมองของ “ประชาชน” ในคาบสมุทรเกาหลีก็เปลี่ยนแปลงไปเช่นกัน อย่างน้อย ๆ ก็มุมมองของชาวเกาหลีใต้ที่สนับสนุนให้ประเทศของเขามีสิทธิครอบครองอาวุธนิวเคลียร์ เพื่อป้องปรามเกาหลีเหนือ ก็อาจเป็นสัญญาณว่าจะเกิดการแข่งขันสะสมอาวุธระหว่างประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกที่เข้มข้นขึ้นต่อไป
