พระพิฆเนศ หรือ พระคณปติ หรือ พระคเณศ (สันสกฤต: गणेश ทมิฬ: பிள்ளையார் อังกฤษ: Ganesha) เป็นเทพในศาสนาฮินดูของอินเดีย เป็นโอรสของพระศิวะ เป็นที่เคารพนับถือมากที่สุดองค์หนึ่ง จากหลักฐานทางโบราณคดีที่พบรูปเคารพเป็นจำนวนมากตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน และมีคติความเชื่อที่เป็นเทพแห่งอุปสรรค ผู้สามารถบันดาลให้เกิดหรือขจัดอุปสรรคเพื่อให้เกิดผลสำเร็จก็ได้ ชาวฮินดูสมัยก่อนจะนิยมการประกอบพิธีบูชาพระพิฆเนศก่อนการเริ่มเรียนศาสตร์แห่งศิลปวิทยา โดยรูปเคารพพบได้ทั่วไปในอินเดีย และแพร่หลายในเอเชีย เช่น เนปาล จีน เตอรกีสถาน ชวา บาหลี บอร์เนียว ทิเบต เมียนมา ไทย ญี่ปุ่น และคาบสมุทรอินโดจีน ทั้งนี้คติความเชื่อข้างต้นได้แพร่หลายไปพร้อมกับชาวฮินดูที่อพยพไปยังถิ่นฐานอื่น โดยรูปแบบที่สำคัญของพระพิฆเนศ ตามคัมภีร์อการาทิ-กษการรานุต มหาสรสวตี ได้กล่าวว่า พระพิฆเนศ มีทั้งสิ้น 51 ปาง แต่ที่พบเห็นทั่วไปมีเพียง 14 ปางเท่านั้น นอกจากนี้ยังมีความเชื่อเกี่ยวกับพระพิฆเนศในศาสนาอื่น ๆ ได้แก่ 1) ศาสนาเชน ที่จัดให้พระพิฆเนศเป็นเทพองค์หนึ่งที่มี 2, 4, 6, 8,18…