เอกลักษณ์ความงามของหญิงสาวชาวเมียนมาเป็นที่รู้จักกันดี โดยนอกจากจะเป็นเรื่องผิวพรรณที่เนียนละเอียดเกลี้ยงเกลาแล้ว อีกอย่างหนึ่งคือเส้นผมที่เงางามดำขลับ ที่มองกันว่าเปล่งประกายและงามสลวย อีกทั้งเส้นผมยังคือความงามและศักดิ์ศรีของความเป็นสตรี เส้นผมยาวดำขลับของหญิงสาวชาวเมียนมาจึงถือว่าเป็นของสูง เป็นของศักดิ์สิทธิ์ที่มีความเกี่ยวข้องกับศรัทธาในศาสนาด้วย แต่สภาพชีวิตของชาวเมียนมาส่วนใหญ่ยังคงเผชิญความยากจน อดมื้อกินมื้อ และสถานการณ์บ้านเมืองที่ไม่สงบ จึงมีใครหลายคนยอมจะสูญเสียผมที่ไว้ยาวมาตั้งแต่เด็กแลกกับเงินตรา เพื่อปากท้องและความอยู่รอดของครอบครัว
ในช่วง 2 ทศวรรษที่ผ่านมาว่ากันว่าการค้าเส้นผมมนุษย์(human hair)ในเมียนมาเฟื่องฟูมาก และเป็นที่ต้องการของตลาดต่างประเทศในลำดับต้นๆ ดังนั้น ธุรกิจรับซื้อเส้นผมจึงกระจัดกระจายอยู่หลายแห่งในเมียนมา ไม่ว่าจะเป็นร้านตัดผม เพิงเล็กในตลาด หรือรับซื้อที่บ้าน ลูกค้าส่วนใหญ่คือหญิงสาวที่ทำงานในโรงงาน สาเหตุเพราะต้องการเงินเพื่อใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน หรือรวมถึงทำบุญด้วย ทั้งนี้เคยเกิดเหตุการณ์ผู้หญิงนับหมื่นยอมตัดผมขายเพื่อนำเงินมาสร้างวัด ถนน หรือสะพาน สะท้อนให้เห็นว่าการที่หญิงสาวจำนวนมากยอมสละสิ่งที่สูงค่าอย่างเส้นผมเพื่อจะได้นำเงินไปทำบุญ แม้จะขัดสนเงินทองก็เพราะยังมีศรัทธาเหนียวแน่นและลึกซึ้งในพุทธศาสนา
……มีรายงานระบุว่าธุรกิจการส่งออกเส้นผมในเมียนมาสามารถขยายตัวอย่างรวดเร็วเป็นอันดับ 3 ของโลก รองจากอินเดียและตูนีเซีย ซึ่งการซื้อขายเส้นผมแต่ละครั้งจะมีการเจรจาต่อรองราคา หากตกลงราคากันได้แล้วผู้รับซื้อจะใช้ไม้เมตรวัดความยาวของผม และสำรวจคุณภาพเส้นผมอย่างละเอียด จากนั้นจะใช้กรรไกรตัดแยกออกทีละช่อนำมาชั่งอย่างระมัดระวังด้วยเครื่องชั่งโบราณแบบละเอียดที่ใช้สำหรับชั่งทองคำ สำหรับจำนวนเงินที่หญิงสาวได้รับจะไม่ต่ำกว่า 2,000 – 3,000 บาท ด้วยจำนวนเงินนี้อาจจะสามารถต่อชีวิตให้พวกเธอได้ไปอีกหลายวันหรือเป็นเดือน ซึ่งเป็นจำนวนเงินที่ค่อนข้างมากหากเทียบกับค่าแรงขั้นต่ำของประเทศเมียนมา ที่มีค่าแรงขั้นต่ำไม่ถึง 100 บาทต่อวัน
เส้นผมที่ถูกตัดมาตามสถานที่ต่างๆ จะถูกส่งมายังโรงงานเพื่อนำมาแปรรูปเป็นวิกผมและแฮร์พีส มีกรรมวิธีเริ่มต้นด้วยการล้างทำความสะอาดและฆ่าเชื้อ ต่อมานำผมไปตากแห้ง ด้วยแสงแดดซึ่งเป็นการตากแห้งตามวิธีธรรมชาติ หากผมแห้งสนิทแล้วจะนำมาแบ่งเป็นช่อ มีการใช้เครื่องมือคล้ายแปรงขนาดใหญ่ในการคัดเลือกเส้นผมที่แข็งแรง เรียบ ตรง และมีความยาวสม่ำเสมอ จากนั้นส่งออกไปยังต่างประเทศ อาทิ ยุโรป อเมริกา จีน แอฟริกา สำหรับผลิตภัณฑ์เป็นที่นิยมมากที่สุดคือผมหยิกเป็นลอน มีทั้งลอนหยิกแบบธรรมชาติและลอนที่ทำขึ้นเอง
หากจะกล่าวว่าทำไมเส้นผมของหญิงสาวชาวเมียนมาจึงเป็นที่นิยมมากนั้น คงด้วยมีจุดแข็งคือความบริสุทธิ์ที่ปราศจากสิ่งเจือปนและมลภาวะต่างๆ เป็นเส้นผมที่สะอาด เส้นเล็กละเอียด เรียบลื่นและแข็งแรง สำหรับในตลาดซื้อขายจะเรียกว่า virgin hair หรือผมบริสุทธิ์ หากขายในตลาดดังกล่าวจะพบว่ามีราคาที่สูงขึ้นกว่า 3 เท่า ช่อหนึ่งราคาไม่ต่ำกว่าหลักร้อยดอลลาร์สหรัฐ ทั้งนี้จะขึ้นอยู่กับความยาวและน้ำหนัก แต่เส้นผมแบบนี้หายากขึ้นทุกวัน ทำให้เศษผมที่ร่วงหล่นเป็นที่ต้องการด้วย ถึงแม้ว่าวิกผมและแฮร์พีสที่ได้จากเศษผมจะใช้เวลาผลิตนานกว่าและมีอายุใช้งานสั้นกว่า แต่พบว่าสามารถขายได้ดีเช่นกัน
……….แม้ว่าธุรกิจขายเส้นผมจะเฟื่องฟูมากแค่ไหน แต่ยังคงมีผู้หญิงเมียนมาไม่น้อยที่ยืนยันจะเก็บผมยาวของตัวเองไว้เช่นเดิม ซึ่งบางทีคงมาจากการที่ลึกๆแล้วคนเราคงไม่ต้องการขายส่วนใดๆของร่างกายออกไปเพื่อแลกเงิน หากไม่ใช่เพื่อศรัทธาและการเสียสละที่ควรค่า และที่ชาวเมียนมามีคำเปรียบเปรยโบราณว่า “ความแข็งแกร่งของผู้ชายคือกล้ามเนื้อ ความแข็งแกร่งของผู้หญิงคือเส้นผม” ก็อาจเพื่อประคับประคองความแข็งแกร่งของจิตใจ…..
