ผู้นำยูเครนกำลังเผชิญความท้าทายและแรงกดดันจากนานาชาติในการพิจารณาและทบทวนเงื่อนไขที่จะนำไปสู่สันติภาพระหว่างยูเครน-รัสเซีย โดยล่าสุดเมื่อ 14 ธันวาคม 2568 ประธานาธิบดีโวโลดีมีร์ เซเลนสกี ของยูเครนเปิดเผยกับผู้แทนสหรัฐฯ ระหว่างการประชุมในกรุงเบอร์ลิน เยอรมนีว่า ยูเครนอาจพิจารณายกเลิกการสมัครเป็นสมาชิกเนโต หากประเทศตะวันตก โดยเฉพาะสหรัฐฯ และยุโรป ให้คำมั่นว่าจะค้ำประกันความมั่นคงให้ยูเครนแบบมีกฎหมายรับรอง ในลักษณะเดียวกันกับมาตรา 5 ของเนโต เพื่อปกป้องยูเครนจากการรัสเซีย
ประธานาธิบดีเซเลนสกีของยูเครนมีท่าทีดังกล่าวหลังจากการหารือกับนาย Steve Witkoff ผู้แทนการเจรจาของสหรัฐฯ ที่ประชุมกันเป็นระยะเวลาอย่างน้อย 5 ชั่วโมง เพื่อหาแนวทางยุติสงครามและสร้างสันติภาพ โดยสหรัฐฯ เป็นฝ่ายผลักดันเงื่อนไขและข้อกำหนดต่าง ๆ เพื่อเร่งโน้มน้าวให้คู่ขัดแย้งทั้ง 2 ประเทศ รวมทั้งประเทศยุโรปเห็นพ้องกับแผนยุติสงครามรัสเซีย-ยูเครนที่สหรัฐฯ เสนอ จากนั้น เยอรมนีและผู้นำประเทศในยุโรปจะจัดการประชุมหารือกับผู้นำยูเครนต่อไปใน 15 ธันวาคม 2568 เพื่อกำหนดแนวทางสนับสนุนความมั่นคงร่วมกัน
มีข้อสังเกตว่า ผู้นำยูเครนค่อย ๆ ยอมรับข้อเสนอของสหรัฐฯ ซึ่งมีรายละเอียด 20 ประการ แต่ยังไม่ยอมรับการให้อำนาจอธิปไตยเหนือดินแดนในแคว้นภาคตะวันออกแก่รัสเซีย รวมทั้งการถอนทหารออกจากแคว้นดอนบาส ทั้งนี้ มีรายงานว่าเยอรมนี ฝรั่งเศส และสหราชอาณาจักรสนับสนุนเงื่อนไขและรายละเอียดแผนสันติภาพ 20 ประการที่สหรัฐฯ เสนอด้วย โดยข้อเสนอที่น่าสนใจอีกประการ คือ ให้ยูเครนถอนกำลังทหารออกจากภูมิภาคดอนบาส เพื่อให้สหรัฐฯ และพันธมิตรเข้าไปฟื้นฟูและสร้างเป็นเขตเศรษฐกิจเสรี (free economic zone) ซึ่งปัจจุบัน ผู้นำยูเครนยังไม่ตอบรับ เพราะต้องการให้ประเทศตะวันตกทำข้อตกลงที่มีผลบังคับหรือผูกพันตามกฎหมายว่าจะปกป้องยูเครนจากรัสเซีย
ท่าทีของผู้นำยูเครนเท่ากับเป็นการเปลี่ยนจุดยืนที่ยูเครนพยายามดำเนินการมาตลอด เฉพาะอย่างยิ่งเมื่อ กันยายน 2565 ที่ยูเครนยื่นใบสมัครเข้าเป็นสมาชิกเนโตอย่างเป็นทางการ โดยใช้วิธีการเร่งรัด เพื่อตอบโต้รัสเซียที่ปฏิบัติการทางทหารในภาคตะวันออกของยูเครน รวมทั้งกำหนดเป้าหมายการเป็นสมาชิกเนโตในรัฐธรรมนูญของยูเครนด้วย แต่ยูเครนก็เผชิญความท้าทายในการสมัครเป็นสมาชิกเนโต เพราะรัสเซียคัดค้านมาตลอด พร้อมทั้งขู่ยุโรปว่าการรับยูเครนเป็นสมาชิกเนโตอาจหมายถึงการประกาศสงครามกับรัสเซียโดยตรง ขณะที่สมาชิกเนโตบางส่วนก็ไม่ต้องการให้ยูเครนเป็นสมาชิกเนโต เพราะยูเครนมีปัญหาทุจริตคอร์รัปชัน นอกจากนี้ ยังพบว่าชาวยูเครนจำนวนมากก็ไม่ต้องการเป็นสมาชิกเนโต เนื่องจากจะทำให้ยูเครนกลายเป็นเครื่องมือของประเทศตะวันตกในการทำสงครามกับรัสเซีย
