Category Archives: Analysis

สามเหลี่ยมความสัมพันธ์มัลดีฟส์-อินเดีย-จีน

เมื่อช่วงต้นเดือนมกราคม 2565 ที่ผ่านมานี้ มนตรีแห่งรัฐและรัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศของจีน หวัง อี้ ได้เดินทางเยือนมัลดีฟส์อย่างเป็นทางการ โดยการเดินทางเยือนในครั้งนี้นำมาซึ่งข้อตกลงระหว่างประทศมากมาย โดยเฉพาะการเพิ่มงบประมาณการลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานในมัลดีฟส์เพิ่มเติม ตลอดจนการลงนามในข้อตกลงด้านวีซ่าระหว่างสองประเทศ . อิทธิพลของจีนที่เพิ่มขึ้นในประเทศแห่งนี้กำลังเปลี่ยนแปลงภูมิรัฐศาสตร์ภายในมหาสมุทรอินเดีย และส่งผลให้การแข่งขันด้านอำนาจทางการเมืองและเศรษฐกิจระหว่างจีนและอินเดียซึ่งเป็นผู้มีอิทธิพลอยู่เดิมในพื้นที่ดังกล่าว เข้มข้นมากยิ่งขึ้น . ก่อนที่อิทธิพลของจีนจะเข้ามาภายในมัลดัฟส์นั้น ต้องบอกว่าอินเดียถือเป็นประเทศที่มีบทบาทและอิทธิพลมากที่สุดเหนือประเทศหมู่เกาะเล็ก ๆ นี้ อินเดียถือเป็นชาติแรก ๆ ของโลกที่รับรองและมีความสัมพันธ์ทางการทูตกับมัลดีฟส์นับตั้งแต่ได้รับเอกราชในปี 2508 . ยิ่งไปกว่านั้นข้อมูลทางประวัติศาสตร์ยังชี้ชัดว่ารัฐบาลนิวเดลีให้การสนับสนุนและหนุนหลัง ประธานาธิบดี Maumoon Abdul Gayoom ให้ครองอำนาจในมัลดีฟส์ตลอดช่วงปี 2521-2551 . สำคัญที่สุดคือในปี 2531 อินเดียได้เข้าแทรกแซงการเมืองมัลดีฟส์ผ่านการช่วยเหลือให้เกิดการกระทำรัฐประหารในช่วงเวลาดังกล่าวเพื่อคงอำนาจของรัฐบาลที่ตัวเองหนุนเอาไว้ . นอกเหนือจากเรื่องเหล่านี้แล้วอินเดียยังเป็นผู้สนับสนุนและให้ความช่วยเหลือด้านเศรษฐกิจและมนุษยธรรมที่สำคัญของมัลดีฟส์ตลอดมาอีกด้วย และภายหลังมัลดีฟส์เปลี่ยนผ่านสู่ระบอบประชาธิปไตยที่สมบูรณ์  อินเดียก็ให้การสนับสนุนเรื่องดังกล่าวอย่างมากโดยเฉพาะให้การหนุนหลังประธานาธิบดี Mohamed Nasheed . จุดเปลี่ยนสำคัญทางด้านความสัมพันธ์ระหว่างอินเดียและมัลดีฟส์ อันนำมาซึ่งการเปิดทางให้จีนเข้ามาในสมการความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ เกิดขึ้นในช่วงปี 2556 ภายหลังเกิดความวุ่นวายทางการเมืองในประเทศมัลดีฟส์จนส่งผลให้ประธานาธิบดี Abdulla Yameen ขึ้นสู่อำนาจ . ในช่วงเวลาดังกล่าวรัฐบาลปักกิ่งได้ขยายอิทธิพลทั้งทางการเมืองและเศรษฐกิจผ่านโครงการข้อริเริ่มแถบและเส้นทางเข้ามาในมัลดีฟส์  ภายใต้ช่วงที่ความสัมพันธ์อินเดีย-มัลดีฟส์ไม่สู้ดีนัก จนเป็นเหตุให้จีนเข้ามาหยั่งรากทางความสัมพันธ์กับมัลดีฟส์ได้เป็นผลสำเร็จผ่านโครงการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ ตลอดจนการลงนามข้อตกลงการค้าเสรีระหว่างสองชาติ…

ประเทศไทย กับการเป็นพื้นที่แสดงอำนาจของประเทศมหาอำนาจ

ตั้งแต่เริ่มติดต่อกับโลกภายนอก หน่วยการปกครองในอาณาบริเวณที่เรียกว่า “ไทย” ในปัจจุบัน ไม่เคยมีสถานะเป็นศูนย์กลางอำนาจของโลก ในอดีตกาลนั้นไทยเป็นพื้นที่ห่างไกลทั้งในเชิงกายภาพ และอำนาจของมหาอำนาจแผ่เข้ามาไม่ถึง ไทยจึงเป็นพื้นที่ของความเป็นอื่น ที่มหาอำนาจต้องเข้ามาสำรวจ บุกเบิก เพื่อขจัดความไม่รู้ (อันเป็นสภาวะไม่พึงปรารถนาของผู้มีอำนาจ) ให้สูญสิ้นไป จนที่สุดก็นำไปสู่ความต้องการ “ยึดครอง” ในยุคของการล่าอาณานิคมของจักวรรดินิยมยุโรป เพื่อกวาดเอาทรัพยากรและแรงงานเข้าสู่ศูนย์กลางของอำนาจ   ถึงแม้ไทยจะไม่เคยตกเป็นเมืองขึ้นโดยตรง แต่ก็ไม่ได้หลุดรอดจากการเอารัดเอาเปรียบของระบบโลก โลกในยุคสมัยของจักรวรรดินิยมและพาณิชย์นิยม แบ่งประเทศต่าง ๆ ออกเป็นชนชั้นตามลำดับอำนาจ จึงเป็นโลกแห่งความเอารัดเอาเปรียบ ที่ศูนย์กลางอำนาจขูดรีดเอาทรัพยากรจากประเทศชายขอบไปเข้าสู่กระบวนการผลิตที่จะสะสมความรุ่งเรืองของตน ระบบเศรษฐกิจของไทยจึงมีพื้นฐานอยู่บนโครงสร้างโลกที่ไม่สมดุล จากการถูกกดขี่โดยมหาอำนาจ (และนำไปสู่การกดขี่ตามลำดับชั้นภายในประเทศอีกทีหนึ่ง)   การแข่งขันด้านอุดมการณ์ของสหรัฐฯ – สหภาพโซเวียตในยุคสงครามเย็น ก็ยังคงอยู่บนพื้นฐานของการจัดแบ่งประเทศตามลำดับชั้นของอำนาจ โลกในยุคสมัยนั้นแบ่งเป็น 2 ขั้ว ที่มหาอำนาจทั้ง 2 แข่งขันกันสร้างโลกที่มีตนเป็นผู้นำโดยมีบริวารคือบรรดาประเทศที่มีอำนาจน้อยกว่า การที่ไทยเลือกข้างอยู่กับสหรัฐฯ ทำให้พื้นที่ประเทศไทย เป็นพื้นที่ของการแสดงอำนาจของสหรัฐฯ ด้วยแนวทางการพยายามสถาปนาแนวคิดเสรีนิยมและทุนนิยมให้ลงหลักปักฐานเป็นแนวคิดหลักของสังคมไทยในทุกมิติ การต่อสู้เพื่อแสดงอำนาจของสหรัฐฯ ประกอบไปด้วย 2 แนวรบที่คู่ขนานกัน ด้านหนึ่งคือการสนับสนุนรัฐไทยต่อสู้กับกองกำลังคอมมิวนิสต์ ในอีกด้านหนึ่งคือการช่วยเหลือรัฐไทยเร่งรัดพัฒนาประเทศตามทฤษฎีการสร้างความทันสมัย (Modernization) ที่ใช้ความก้าวหน้าทางเศรษฐกิจ วิทยาศาสตร์ และอุตสาหกรรม ของสหรัฐฯ…

ทิศทางราคาข้าวโพด ไตรมาส 1 ปี 2565

เมื่อกล่าวถึงสินค้าที่มีความต้องการทางตลาดค่อนข้างสูงมาตลอดภายในอุตสาหกรรมการเกษตรทั่วโลกนั้นคงเลี่ยงข้าวโพดไม่ได้ เนื่องจากเป็นสินค้าที่มักถูกนำมาใช้เป็นอาหารสัตว์ในฟาร์ม (livestock feeds) และวัตถุดิบในการประกอบอาหาร เช่น แป้งข้าวโพด น้ำมันข้าวโพด และเครื่องปรุงรูปแบบต่างๆ ข้าวโพดจึงเป็นอีกหนึ่งสินค้าที่ถูกนำมาดัดแปลงเป็นดัชนีให้นักลงทุนในตลาดสามารถเก็งกำไรกับการขึ้น-ลงของราคาได้ไม่ต่างจากสินค้าอื่นๆ อาทิ กาแฟ น้ำส้ม ข้าวสาลี เนื้อหมู และเนื้อวัว ที่ปัจจุบันนั้นราคาล้วนแต่กำลังอยู่ภาวะขาขึ้น จากผลของอัตราเงินเฟ้อที่กลายมาเป็นตัวแปรสำคัญในการเร่งให้ราคาปรับตัวสูงขึ้นตลอด 2-3 เดือนที่ผ่านมา จากราคาประมาณ $5 ต่อบุชเชลในช่วงตุลาคมปีที่ผ่านมา ขึ้นมาเป็น $6.16 ต่อบุชเชล ช่วงหลังปีใหม่ แม้ราคาจะยังไม่สามารถผ่านขึ้นไปยืนเหนือแนวต้านที่ $6.20 ต่อบุชเชลได้ก็ตาม หากพิจารณาผ่านมุมมองทางเทคนิค จะเห็นได้ว่าตลาดค้าขายข้าวโพดนั้นใช้เวลาในการพักตัวอยู่เกือบครึ่งปี ตั้งแต่พฤษภาคม-ตุลาคม ปี 2564 ที่ผ่านมา หลังจากไม่สามารถผ่านขึ้นไปยืนเหนือแนวต้านราคาโซน $7 และ $7.20 ต่อบุชเชลได้ ทำให้มีนักลงทุนจำนวนมากในตลาดทยอยเทขายจนราคาร่วงลงมาย่ำกับที่ (sideway) อยู่ต่ำกว่า $5.85 ต่อบุชเชลจนถึงช่วงเกือบสิ้นปี 2564 (บริเวณกล่องสี่เหลี่ยมสีม่วงตามภาพที่ 1) โดยราคาข้าวโพดสามารถทะลุขึ้นมายืนเหนือกรอบสีม่วงได้สำเร็จเมื่อช่วงธันวาคม 2564 แม้จะยังติดแนวต้านที่ $6.15-$6.20 แต่หากราคาข้าวโพดสามารถขึ้นไปเหนือแนวต้าน $6.20…

แนวโน้มการเมืองอินเดียในปี 2565 จะเข้มข้นในสนามการเลือกตั้งท้องถิ่นระดับรัฐ

สถานการณ์ทางการเมืองของอินเดียในปี 2565 จะเข้มข้นขึ้น จากการที่พรรคการเมืองสำคัญ ทั้งพรรคภารติยะ ชนะตะ (Bharatiya Janata Party-BJP) พรรคแกนนำรัฐบาลอินเดียในปัจจุบัน และพรรคคองเกรส แกนนำฝ่ายค้าน จะแข่งขันสร้างคะแนนนิยมในการเลือกตั้งท้องถิ่นในหลายรัฐ/ดินแดนสหภาพ ตลอดปี ชัยชนะในการเลือกตั้งเหล่านี้จะเป็นตัวชี้วัดสำคัญให้พรรคการเมืองปรับแนวทางดำเนินนโยบาย หรือยุทธศาสตร์ของพรรค เพื่อสร้างชัยชนะในการเลือกตั้งทั่วไปในปี 2567 อย่างไรก็ตาม กระแสฮินดูชาตินิยมยังเป็นแรงขับเคลื่อนหลักของการเมืองอินเดีย และการแพร่ระบาดของ COVID-19 ยังเป็นปัจจัยสำคัญท้าทายคะแนนนิยมของรัฐบาล พรรค BJP ต้องการรักษาอำนาจบริหารในรัฐกัว มณีปุระ อุตตรประเทศ อุตระขัณฑ์ หิมาจัลประเทศ คุชราต โดยเฉพาะในรัฐอุตตรประเทศที่ชัยชนะจากการเลือกตั้งจะค้ำประกันว่าพรรค BJP จะมีโอกาสครองเสียงข้างมากในโลกสภา หรือสภาผู้แทนราษฎรของอินเดีย เนื่องจากรัฐอุตตรประเทศมีสัดส่วน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.)ถึง 80 ตำแหน่ง จากจำนวน ส.ส.ที่อินเดียมีทั้งหมด 543 ตำแหน่ง อย่างไรก็ตาม พรรค BJP ยังเจอความท้าทายสำคัญในการสร้างคะแนนนิยมก่อนการเลือกตั้งทั่วไป เนื่องจากนาย Amit Shah รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทยอินเดีย ซึ่งพรรค BJP เริ่มวางตัวอย่างไม่เป็นทางการให้เป็นผู้แทนชิงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีในการเลือกตั้งทั่วไปปี…

ความร่วมมือระหว่างอิหร่าน จีน และรัสเซีย : การรวมตัวเฉพาะกิจ หรือระยะยาว?

การฝึกร่วมทางทะเลระหว่างอิหร่าน จีน และรัสเซีย ที่ชื่อรหัส “2022 Marine Security Belt” ในบริเวณตอนเหนือของมหาสมุทรอินเดียเมื่อ 21 มกราคม 2565 ได้รับความสนใจจากสื่อต่างประเทศทั่วโลก เนื่องจากการฝึกร่วมทางทะเลครั้งนี้มีขึ้นในขณะที่ความตึงเครียดจากสถานการณ์ความไม่แน่นอนในยุโรป และตะวันออกกลางกำลังปะทุขึ้นใหม่ จากกรณีที่เนโตและยูเครนวิตกว่ารัสเซียจะใช้กำลังทหารบุกรุกและแทรกแซงยูเครนเหมือนเมื่อปี 2557 และกรณีอิหร่านถูกจับตาเพราะอยู่เบื้องหลังความเคลื่อนไหวของกลุ่มฮูษีในเยเมนที่อ้างความรับผิดชอบในการก่อเหตุโจมตีคลังน้ำมันและท่าอากาศยานในสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (United Arab Emirates – UAE) เมื่อ 17 มกราคม 2565 ขณะที่จีนเผชิญแรงกดดันจากประเทศตะวันตกที่วิจารณ์แนวปฏิบัติของจีนต่อชาวมุสลิมอุยกูร์   ความสัมพันธ์ระหว่าง 3 ประเทศที่ขยับเข้าใกล้และเป็นไปในทิศทางเดียวกันมากขึ้น ทำให้สื่อหลายสำนักประเมินว่า ความร่วมมือระหว่างรัสเซีย อิหร่าน และจีนที่ใกล้ชิดเป็นการส่งสัญญาณให้ประเทศตะวันตกเห็นว่า ทั้ง 3 ประเทศกำลังร่วมมือกัน โดยมีความพร้อมในการต้านทานทุกแรงกดดัน ทั้งในมิติการทหาร การทูต และเศรษฐกิจ ขณะเดียวกันก็ขยายความเป็นไปได้ที่จะเกิด “กลุ่มพันธมิตร” ใหม่ที่เป็นขั้วตรงข้ามกับโลกตะวันตก   จริง ๆ แล้ว การฝึกร่วมทางทะเลระหว่างอิหร่าน จีน และรัสเซียไม่ใช่เรื่องใหม่ เพราะทั้ง 3…

ความคืบหน้าความร่วมมือกลุ่ม AUKUS และ QUAD แห่งเอเชีย

การรวมกลุ่มพันธมิตรและหุ้นส่วนที่มีผลประโยชน์สอดคล้องกัน เป็นแนวทางที่สหรัฐฯ ใช้เสริมสร้างความมั่นคงและรักษาบทบาทมหาอำนาจทั่วโลก การมีพันธมิตรทั่วโลกเหมือนจะเป็นหลักประกันให้สหรัฐฯ มั่นใจว่า สหรัฐฯ จะได้รับการยอมรับ แม้ว่าในเชิงภูมิศาสตร์ สหรัฐฯ จะแยกออกห่างจากทวีปอื่น ๆ แต่เครือข่ายพันธมิตรของสหรัฐฯ นี้จะต้อนรับสหรัฐฯ เสมอเมื่อต้องการผลักดันนโยบายหรือยุทธศาสตร์ที่เอื้อต่อการรักษาสถานะมหาอำนาจที่สำคัญของโลก ประธานาธิบดีโจเซฟ ไบเดนของสหรัฐฯ ส่งสัญญาณให้ความสำคัญกับความร่วมมือกับพันธมิตรด้านความมั่นคงในเอเชียอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าตั้งแต่เข้าปี 2565 เป็นต้นมา ก็ต้องยุ่งอยู่กับความขัดแย้งทางการเมืองภายในที่สมาชิกฝ่ายนิติบัญญัติไม่ยอมอนุมัติร่างงบประมาณสำคัญ ๆ อีกทั้งยังต้องควบคุมการแพร่ระบาดของโรค COVID-19 และโดนโจมตีจากภาวะเงินเฟ้อสูง แต่ “การระหว่างประเทศ” ก็เป็นหน้าที่ที่ผู้นำสหรัฐฯ ไม่ได้ละเลย เห็นได้จากกรณีเมื่อ 21 มกราคม 2565 ประธานาธิบดีไบเดนได้ย้ำระหว่างการประชุมออนไลน์กับผู้นำญี่ปุ่นว่า ตนเองจะเยือนญี่ปุ่นแบบ in-person เพื่อเข้าร่วมการประชุมสุดยอดกลุ่มความร่วมมือ 4 ฝ่าย หรือ QUAD (ชื่อเต็ม คือ Quadrilateral Security Dialogue ประกอบด้วยสหรัฐฯ ญี่ปุ่น ออสเตรเลียและอินเดีย) เร็ว ๆ นี้ นี่เป็นสัญญาณที่ดีว่า สหรัฐฯ ยังให้ความสำคัญกับ…

สหรัฐฯ ตั้งโครงการดึงดูดบุคลากรสาขา STEM จากต่างประเทศเพื่อทวงคืนความเป็นที่ 1

สหรัฐฯ เป็นประเทศที่มีความก้าวหน้าทางการศึกษาระดับโลก และได้เปิดรับนักศึกษาและนักวิจัยจากต่างประเทศเข้าไปเพิ่มพูนความรู้และแลกเปลี่ยนมุมมองกับนักวิชาการชาวอเมริกันมาโดยตลอด และสาขาวิชาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรมและคณิตศาสตร์ หรือ STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) ก็เป็น 1 ในสาขาวิชาที่สถาบันในสหรัฐฯ ได้รับการยอมรับเป็นอย่างดี นอกจากนี้ รัฐบาลสหรัฐฯ ก็ให้การสนับสนุน STEM เพราะความรู้ความสามารถในสาขานี้จะมีความสำคัญต่อการพัฒนาวิทยาการของสหรัฐฯ ให้ล้ำหน้า และครองความเป็นมหาอำนาจในทั้ง 4 สาขา อย่างไรก็ตาม สหรัฐฯ ไม่ได้เป็นประเทศเดียวที่ทุ่มเทเรื่องการศึกษาสาขา STEM จากรายงานของนิตยสาร Forbes เมื่อปลายปี 2564 ก็พบว่า ปัจจุบันสหรัฐฯ ไม่ได้เป็นอันดับ 1 ของสาขา STEM อีกต่อไป แต่อยู่ที่อันดับ 3 รองจากจีนและรัสเซีย โดย Forbes อ้างหลักฐานจากการแข่งขันวิชาการ International Academic Olympiads และการจัดอันดับของ Center for Excellence in Education…

4 ข้อแนะนำในการทำเกษตรเมื่อน้ำเค็มรุกพื้นที่

ปัญหาน้ำเค็มรุกพื้นที่เกษตรกรรม…อาจดูไกลตัวหากเราไม่ใช่เกษตรกรหรือมีอาชีพที่ต้องพึ่งพาความอุดมสมบูรณ์ของดิน แต่ถ้าบอกว่า ปัญหาน้ำเค็มรุกอาจทำให้ปริมาณข้าว พืชผัก และผลไม้ขาดแคลน อีกทั้งส่งผลต่อการขยับให้ราคาในตลาดเพิ่มสูงขึ้น รัฐบาลต้องช่วยเหลือและเยียวยาผู้ที่ได้รับผลกระทบจากเรื่องนี้ ขณะเดียวกันก็อาจต้องเตือนให้ประชาชนประหยัดน้ำ เพราะน้ำประปากำลังจะกลายเป็นน้ำเค็มที่ใช้ในการอุปโภคและบริโภคไม่ได้ และปัญหาดังกล่าวก็เชื่อมโยงกับสภาวะโลกร้อน (Global warming) อย่างแยกไม่ได้ ก็อาจทำให้เราควรทำความเข้าใจปัญหาดังกล่าวมากขึ้นอีกสักนิด เพื่อเรียนรู้ที่จะแก้ไขและอยู่กับการเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างสมดุล “น้ำเค็มรุก” คือปัญหาที่มาจากระดับน้ำทะเลที่หนุนสูงขึ้นจากการละลายของน้ำแข็งบริเวณขั้วโลก ส่งผลต่อแหล่งน้ำหรือแม่น้ำในหลาย ๆ เมือง และส่งผลกระทบต่อการใช้น้ำหลายรูปแบบ ทั้งภาคเกษตรกรรมและการใช้น้ำในรูปแบบอื่น ๆ เพราะโรงกรองน้ำและโรงผลิตน้ำประปาเพื่อการอุปโภคบริโภคต้องเผชิญกับน้ำกร่อยหรือน้ำเค็มที่ไม่สามารถนำมาใช้กรองให้กับประชาชนได้ เช่น กรณีน้ำเค็มรุกคืบไปถึงสถานีสูบน้ำดิบสำแล อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี ซึ่งเป็นแหล่งผลิตน้ำหลักให้กับเมือง ทำให้ต้องมีการพิจารณาย้ายสถานีไปที่อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยาแทน “ปัญหาดินเค็ม” เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นดั้งเดิมในพื้นที่ที่อยู่ใกล้ชายฝั่งทะเลและบริเวณภาคตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศไทย ซึ่งได้รับผลกระทบจากน้ำทะเลทั้งจากการไหลหนุนของน้ำทะเลในแหล่งน้ำผิวดิน และการซึมของน้ำเค็มใต้ดิน นอกจากนี้ พื้นที่ที่เคยอยู่ใต้ทะเลมาก่อน ก็เป็นอีกแหล่งที่ได้เผชิญปัญหาดินเค็ม เช่น นครนายก ระยอง จันทบุรี ชัยภูมิ นครราชสีมา และสกลนคร พื้นที่เหล่านี้ต้องเผชิญกับสภาพดังกล่าวมาเป็นเวลานาน แม้บางพื้นที่จะมีปริมาณน้ำฝนตกชุก 1,600 – 2,800 มิลลิเมตรต่อปีโดยเฉลี่ย จนมีศักยภาพสูงในการทำเกษตรกรรม แต่เมื่อน้ำเค็มหนุนสูงขึ้น พื้นที่นาและสวนผลไม้หลายแห่งที่ไม่สามารถผลิตพืชผลได้ จึงกลายเป็นปัญหาเศรษฐกิจให้เกษตรกร…